Monday, June 6, 2011

INNEIH (MARRIAGE)

Tuntum chu kerala lam atanga ka thu ziah hnuhnun ber ani dawn der mai a…englekhawle a nupui la neilo ber leh ala tlangval ber hian inneih chungchang hi ziak keuh mai teh ang..a zung nen chuan phawi thei lo mah ila tlem azawng chu han thai lang teh ang..
Mizo te hi chu hman atang tawhin nula tlangval inngaihzawnna neih hnu ah mahni duhber te leh hmangaihberte te nen runhmun a len dun kan ti thin ani a, a sap tawng tak chuan love marriage an ti a. Amaherawh chu hmun dang, vai kan tih ho ah te erawh hi chuan nu leh pa tirhluih naa innei chawp, mahni in hmel duh vang pawh nilo, nu leh pa ten chu chu kha kha a tha e an tih vanga inneih na hi nei an ni deuh vek thung, hetiang inneih na hi Arranged marriage (pragmatic marriage) an ti bawk a…Mizo te erawh hi chuan he arranged marriage hi kan do in kan duhlo ni ber in alang, hmun then khat ah chuan nu leh pa nawrhluihna a innei awm ve pheuh pheuh thin mahse la, a tlo lo leh hlu lo bikriau a hriat na hi kan nei tlat ani.
Arranged Marriage ah chuan nu leh pa ten an fanu/fapa tan an kawppui tur an zawn saka,aienna hmang te leh an theih ang tawka uluk leh fimkhura an zawn hnu ah leh an va mi hmuh nu leh pa te nena an in biakrem hnu ah,an fate chu an in hmelhriattira,tichuan chu mi hnu a chuan inhualna(engagement) te neih puiin inneihna annei choh thin. Love marriage chu sawi ngai lo in kan hre theuh awm e.A nula leh tlangval te engtin emaw kan in hre tawna,kan in kawm in kan innela ti chuan nu leh pa te hriatpuina in inneih na a awm thin ani. Khawi hi nge tha zawk ang,khawi hian nge chhungkaw thar te hlimna pe tam zawk ang tih erawh chu kei ala neilo hi chuan ka hre hauh lomaia,a nnei tawhte chhan atan dah ila tha ang? Lehlam kawng zawng chuan kan thian te vaiho pawh hi,ngaihzawngte an han nei ve a, mahse chhungten an pawmpui loh chuan duhber te nen chuan runhmun an leng dawnlo tihna a nia a,an hmangaihberte han kalsan tur te han ngaihtuah chuan an khawngaihthlak ve fu tho. Mahse anni vek biklo a,nu leh pa te zir in an ngaihzawng nupui/pasala nei te pawh an awm ve nuk tho.

Hriat ang in Mizo te chu Love marriage system hi kan hmanga,in hriatchian leh in kawm nel hnu ah inneihna kan ti thin,mahse inhre chiang lemlo a lo in ru tlan ta vawk vawk pawh an awm ve tho bawk.ka mi hriat te phei chu darkar 4 chiah an in hria a,an inru nghala,mahse hei kum sawm dawn chu an in nei ve tawh der mai…Inneihna hi a kohran dan ah dan khat na leh dan 2 na te kan han nei ve bawka.Kan customary law(hnam dan) ah hi chuan palai mipa lam in kan tir a,tichuan an in biakrem hnu ah mipa lam in nupui man atan Rs 420/- an pe a, ti chuan inneihna chu buatsaih ani ta thina.A inneihna a sum sen ngai te hi a mipa lam hian an tum tlangpuia athen te chu hmeichhe lam te nena in biakremna te pawh ani ve tho bawk. Tichuan thuamchhawm chung chang ah pawh hian,hmun thenkhat ah chuan MHIP lam in bituk nei mahse , ahmeichhe lam a zir in thuam chhawm hi chu a innghat ani ber.
Tun ah chuan,kan hmeichhelam pawh hian man neia in sawi a ,inlei anga kal hi an duh tawh vaklo niin alang,Rs 420 (vawkte man pawh zat lo) a awm hi na an ti te pawh ani ange. Amaherawh chu kerala ah kum 4 lai ka awm chhung hian inneihna ah pawh sawmtu ka ngah ve viau thian tha te zar ah,chungzinga ah chuan Muslim,Hindu leh Christian ka thiante,an farnu pasal neihna a an sum sen tlangpui ho kan tarlang ve the ang

1.Hindu nula ani a,thiamna lam ah Bpharm ania. A pasal hian hna nghet thawkin Malaysia ah a awm a ,inneihna ahmeichhe lam sumsen thenkhat te chu-

Jewelery - Rs 9 lakh
Dress - Rs 25000
Pocket money - Rs 1.3 lakh
Inneih na a,hall hman man leh
Ei leh in man .etc - Rs 75000


2.Christian nula, thiamna lam ah Degree nei ani a, A mipa hiChemical Engg a zawh hnu in Chennai ah hna nghat tak a thawk a.An inneih na a hmeichhe lam sumsen chu-
Dowry - Rs 10lakh
Jewelery - Rs 12 lakh
Dress - Rs 1.15 lakh
Pocket money - Rs 2 lakh
Inneih na a,hall hman man leh
Ei leh in man .etc - Rs 2 lakh

3.Muslim Nula, thiamna lam ah Degree nei ani a.A mipa hi Gulf lama hna thawkin a awm a,an inneihna a an sum sen ve thung chu
Dowry - Rs 2.5 lakh
Jewelery - Rs 11 lakh
Dress - Rs 50,000
Pocket money - Rs 8 lakh
Inneih na a,hall hman man leh
Ei leh in man .etc - Rs 1.5 lakh
( an vai khian a chiah2 chu ni lo mahse, an hman dan tlangpui chu ani hlawm)

A chung ami te khi Arranged marriage vek a innei anni a, hmeichhe lam sum sen khi han en ila, mipa lam tan chuan inneihna hi sumtuakna tha tak pakhat chu anih hmel viau mai. Heng an sum hman te hi amipa hnathawh azir te leh chhungte inbiakremna a zir te pawh ani a, then te chuan nuai 30 chuang te pawh an chhawm bawk. Hmannia chanchinbu a ka chhiar ah chuan heng sum te hi,amipa lam in ti tlawmin that chhuah mahse, thenkaht a hmeichhe lam chhungte zawk ngaih atha lo a,engemaw inneihna ah te tlolo a hlauhna te annei avang in an lungawilo lek lek zawk tih te pawh a awm.

Ti hian,inneih dan leh inneih na kan mizo te nena in hautak hleih zia chu kan hrethiam mai awm e. mizo mipa te hi kan lo vanduai kan ti dawn nge.kan mizo hmei chia te hi an lo vannei kan ti tawh zawk ang aw....A engpawh nise, chhungkua leh nupa hlimna hi chu sum nilo in,in hmangaihtawnna leh induhsak tawnna in hriat thiam tawnna hi a ni an ti bawka, keimahni ah hian lungawi tlang ila ..chumi nilo a kohran te leh pathian hriatpuina in 'damchhung atan' tiin kan lo in tiam ve dut dut anga,a hnu lawk ah inneih thlalak chuah hma hian kan nupui te hian min chhuahsan ang tih te pawh ahlauhawm .

mizo customary law a en duh tan HETAH

Sunday, June 5, 2011

KERALA CHHUK THU

Han ti hluai dawn ila tu pawi sawi hlauh lam ai chuan,naute ho hian min nui hrep ang tih ka hlau angreng bawk sia..Englekhawle kum 4 chu lo liam tawh mahse ka hril nawn leh teh ang,khang kan tan hun pawimawh tak mai thian tha tak pahnih Ruata leh Jimmy te nena kan hun tawn kha…

Rel Ticket kan la
Kal hun kan han hnaih chho a,la in hmu miah lo kha rel ticket inlak kepte kha angaia, Rel ticket la a ka kal hma hian jimmy anen ahma in vawikhat kan in hmu tawh a, chutia bazaar bungkawn lam pana ke a ka kal hnak hnak lai chuan mipa samkir nihliap dum keng sa pan deuh hian bus tawt tawk atang chian min lo ko lauh lauh a, ani kan enthin ka se mai lo,chutah Thianpa jimmy alo ni in, vawikhat Bawngkawn SBI a kan in hmuhzawk bak kha in hmu leh ta hek lo ,ka lo hrelo hman lek lek alo ni a..Ani nen chuan ticket la in kan kal ta a, Rel chuan chu sawi lo,Rel lu pawh la hmu lo tan chuan sleeper leh Ac kan hre hrang hek lo, 2AC chu kan 3 tan kan la ta rawih mai a, tichuan mahni khawlam ah chuan ka hawsan ta a.15 aug 2007 kah Gauhati tanga kan rel chhuah ni tih kha chu nitin khan beng ah hian a ri nawn tluk tluk tawh mai ani.
Intawhkhawm leh zoram chhuahsan
Phone lam ah te thian te nen chuan in bia in a vawikhat na atan inhmuhkhawm kan rawt a.Zion street a Zarkawt MUP chawlhbuk sak ah khan zing dar 10 ah in hmu ang u tiin thu kan ti thlu ta a. Zing dar 10 hma in ka thleng pheia, Tumah an lo la awmlo a, Ruata ka phone a lo thlen tep tawh thu in min chhanga,Jimmya kan be leh a Dinthar veng ah apu te in ah ariak a kan lo zawt dawnnia an ti a,,,Ruata chu a hai a hai rual in ,ral atang chua arawn khi phei sun sun a.kan in kawm fe hnu ah chuan Jimmya chu tukhum sam rawn zut nuah nuah chung in darkar khat vel kan nghah hnu ah alo thleng ve ta hram a. A tuk tuk leha Aizawl chhuahsan ni ani tawh a, tlai lotur a kan in chah lawm lawm hnu chuan kan in tha then ta a.
Kan kal hma Sunday hian Andrewa nu ten leng ah min sawm a, Ruata nu te nena kan han kal chu an lo fel khawpa,thlalak te min lo hmuh in,kerala lam chanchin te min lo silh a, Ruata phei kha chuan kan senior nula te hming kha ahre lawksa vek nghe nghe a. kan chhuah tlai ani tawh dawn a, Millennium centre bul atang chuak tur kan nia, Durtlang lama kal tho tur kan nih avang in Jimmya chuan an in awmna te min hrilh a, min lo chan tur thu a sawi, kan han in hlan fel hnu kal ahun chuan kan han thu dawn a, kan seat ah chuan vaiho an lo thu tlat mai, ani kan chuanna Sumo lo zawk tur ah kan bungrua kanlo hlang chu ni in ,kal hun tawh ah kan inhlang thla leha, pakhat zawk ah chuan kan in dah leh ta a..Leitan kawng kan tlan chhuak durtlang kan phei zeal tih ah Jimmya’n min lo channa awm a sawi kan thlen phei dawn tih ah chuan,kawng sir ah mi an lo awm nuala, silpaulene pawl alo in zara, YMa thuthleng leh Dekchi lian te a lo awm nual bawk si, saw chu mithi an awm aniang tiin zawimuang in driver chuan a khalh phei a, a zawn kan thleng chu anlo phar ta suau maia ,an phu ta mur mur a ni mithi ni lo kan thianpa Kerala lama kal tur chu a thenawm khawveng ten an lo thlah chu ni in..sawi thui lo mai ang sawi tur tam lutuk, Vairengte Gate kan pel dawna, zanlaiah Mizoram thlahnan ti akan han kuk ruih ruih mai te..Shillong pelh chuan mizo nula an tlem tawh ania an tih vang a,shillong khaw chhunga mizo nula hmel tawh phawt chhaih thlak te kha chu sawi thui lo mai ang,a lo nuam dangdai emai…..

Gauhati chhuahsan leh Rel chuan
Kan thiannu pa te awmna hotel Lamka Hotel lam ah chuan kan in suan phei a,single room a khum chu la chhuak in kan pathum in room chu kan la a, A room thenawm nen Plywood mai a inping dang ani bawka,room lehlam nula aw chu hriat loh chi rual ani lo..engang hmel nge annih tih hriat nana darthlalang hmanga en tum leh bang lawn, tu ten emaw an han apply a,Spiderman a an tan hnu kha chuan thenawm nula room a, luhna password kha chu an hre hma khawp mai..Enggineer zir tur nih avang khan nula mikhual na na kha chu biak huai an lo awl khawp maia ,lehkah te deng ho in zan kha chu alo ral leh ta mai a..
A tuk zing ah Rel station pan chuan kan chhuak a ,kan chuanna compartment te kan hmuh hnu akan han thu fel ta chu ani,AC tukverh kha ahawn theih loh tih hi kan ring lo hrim hrim, reife tukverh hawnna kan zawnga kan dap hmuzo lo, chuatah chung lam ah Emergency Brake pawhna lo awm leh bawk ..enge anih kan hre lo, kan thu tlukna ah kha chuan Kan zin rei dawn sia enge maw ban vel sawizawi na atan a tih aniang tih kha ani..Kan chuak tana, kan Hindi tawngkam bungraw neih thlumber leh hlauhawm ber kha chu, kitna leh nahi kha ani a, kan hriamhrei neih hlauhawm ber leh kan in nghahna awm chhunchu Ruata chemte kawih thleh theih kha ani…zing dar 9 atang lunch nghaka riltam tawh tan kha chuan chhun dar 12 kha ari har thei khawp mai…zan hmasa ber kan han hmang tana ,chhungten in bungrua kha muthil san veksu mipakhat tal in menpui ru an tih kha kan hre reng ani chek ang chu.. zinglam dar 2 chho ah chuan ‘mama ,bungrua veng in tho ve tawh rawh kamut chhuak tawh’ bengbul ah rawn ti su su mai kha chu a nuihzatthalk lemloh khawp mai…Chaw kan chah apiang in extra rice pack 2 vel chah angai ziah bawk te kha alo nuam mai mai..
Ni hnihna kan tlan mek a,kei lah pek ka chhun mutho hlim tih tak ah, ka ban kham sawizawi nan ti in darthlalang chunga pawhna awm chu kan pawh pawp mai a, a ri sur sura rel ading tamai,chutah le’ hmm exer lakna anilo ngat mai tih leh muthil der angai nghala , vanneia siam in min man chhuak lo kha ka vannei phian e..Mp3 player lah neive hek lo I,ruata BenQ Handset sen,hla 5 chiah leng kha kawng tluan in kan play thla a, jimpuia phei kha chuan alo bye heart vek nghe nghe a…Ni thumna ah chuan Kerala kan lut tawh bawka, chutah sipai doctor te nupa chuan kerala lam thil eitur an siam chu duhsak tak in min pe a, mahse thurawn kan lo dawn lawk,’rel ah mi thil pek engmah eiloh tur ,tur(poison) pawh an telh ru thei’ tih kha se reng in athen te chuan ei ngam lo in Toilet lam ah te kan lo va paih bawk a….
Ka sawithui a,sawitur atam ,a hne awm palh ange duhtawk dawn mai ang,Eli te zama te ho in an chhiar peih lo pal hang. Trivandrum kan thleng athen in rel an rui, OM tourist home Auto in kan phei room alo awmlo,putar pakhat in Prasant Hotel aristo junction mi min kawhhmuh hlauh mai ,kan lom lutuk in Rs 5 kan pe nghe nghe..
( He thu hi,kerala mizo engg zirlai ten Phurchangchangly chanchinbu LUNGLEN kan buatsaih thina,Tun tum hian kan pual,final year te tana tih nia ,ka batch mate te nen a kan chhukthlak chungchang ka thailan kan share anih hi.....)

Wednesday, June 1, 2011

Thlawhna ah ka chuang ve a - Part 2

( ahmasa in part 2 hi part 1 nen akar ahla deuha,part 1 en let leh duh tan HETAH )

Chutia thlawhnaa kan han thlawk tan chiah mai , lei hipna in min han hip lai vel chu nuam tak ani,tu emaw chuan sawi se a aia nuam thil pakhat chauh a awm ati hial mai thei …Hmeichhe chhelo deuh ka bulah thu se, abik takin ka hmeichhe tawn thar te kha lo thu hlauh se ti a beisei taka ka nghah lai chuan Mipa pakhat Pune lam kal tur nen kan thu tlang ta hlauh a. Ka vawikhat chuanna ania tih kha ka sawi hreh si ,mahse engkim kha ka tan chuan thil thar kha ni bawksi, tukverh bulah ka thu a,ka mobile in a video ngat ten kan la nghe nghe a, Chhum kha a zing tam angreng na a, kan tet laia kan lo zir thin Mizoram chu changkha ang ani tih te pawh kha atak in kan hmu thei a, riru a lo lang chu,kan Pi leh put e thlang an lo tlak khan thlem in la kal thla thui deuh se phaizawl leilet ah te hian kana wm ve anga, kan tan pawh chakkhai ilo dap alo awlsam awm zawk sia te kan ti rilru a. kan hlaphuahthiam ten Kan zotlang ramnuam an lo ti pawh hi a dikna mual mual chu awm mahse changkanna lam ah kan hnufual phah sdeuh lo maw kan awmna kil khawr tuk hi tih te pawh ngaituah na ah alo lang a.

Kan han thlawk rei tulh tulh a thawhna an han in her muai muai te kha ka lo rap ru khawp mai a, mahse midang pawh engtin mah an awm hlei nem tiin melh ru zuk zuk pah chuan ka in sum ve hram hram a, rilru ngam tak in ka chuang lo ve khawp mai, tet laia tawlhpanal leh tawlailira chuan pawh kha nuam ka ti fe zawk khami tum kha chuan..Chutah eitur leh intur an lo sem tana, An bottle a tui rawnsem te chu a bottle kha a nalh ka tih em vang in pahnih ka la a, pakhat phei chu ka bag ah ka dah tha daih nghe nghe a. Darkar kan chuan hnu chuan Kolkata khawpui chu alo lang ta uarh mai le, khua a la thim lo bawk a kawnga motor tlan leh mikal te pawh chu an lang chiang thei ta hle mai a, Thlir anuam kan ti khawp a, tet laia ral hla tawka Airbus thlawk kan han hmu a,kutzungte pawh tiat lo in an lang var vo maia, thei pa tawp a au in kan lo bie bie a lactobonbon sweet min lo hawn rawh aw ti paha a lantawp thlen kan au lauh lauh te pawh mitthla ah lo lang thar a, tlema rual u ten,chanphai tang chuan airbus hi a ri pawh ahriat theih a Thlangra tiat in alang thei an tih ngat phei kha chuan aw,champhai kal kan chak zia te kha…..



Kolkata ah antum tur runwaya an han in sawh te kha aw ha, thin hi phu dep dep mai a,chutah leh kan han chhuk a,aruk tak chuan bangalore lam kal tur te chezia kha a ruka en kar kha angai a,bus in min lo hmuaka kan han lut ta a .mi an lo awm deuh thup tawh a, kei lah pek chu a kawng amam tho tiin vawntur pawhchu vuan ta lo chuan pitar hnung ah chuan ka dingve ta al a…Beisei lo tawp thil alo thleng ,eng ti zia nge mawni hmun rualremlo awm nge bus chian loh nge asawrh ta bup mai le ,kei lah in ring hek lo ka hma a piatar ding ,mahni pawh ina in dawm nghet theilo anga tih tur ,thei leh theiloa ding ve tawk tawk hnungah tak mai chuan kan zuk nam dawrh mai chu,a iak ri thawt a,a tarmit leh halema leng dawrh mai chu zahthlak tih piah lam hi ani. khuk theih seng chuanka khu chem Chem ngei ang, min en ta luai luai mai chu zah thlak tih piah lam ani, Vanneih thlak tak in eng tin em a awmlo hlauh a…

Kan han chhuk ta chu.thenkhat te chuan an thawmhnaw lo chhuah nghak in an lo ding thap mai a,kei chuan ka ticket chu show in a thawk pakhat chu ka va be rawn de de a, a lo fel khawp a, tha deuh a min lo bia in, Bangalore kal tur inia,nang chu ti hian lo awm tawp rawh Bangalore ah I thuam chu I la dawnnia tiin min hrila. Tichuan Bangalore lam kal ve tur te bula ah chuan ka awm ve ta a, Hmeichhia vek an nia,an fel in kawma biak te pawh annuam em em a,chanchin te kan in hrilh a kan ti ti liam liama,darkar khat chu alo ral hma khawp mai a.Kan thlawhchhuah leh te pawh ahun dawn tawh a,Chutah amipa awmchhun ka nia tiin,coffee khilai kan tum a,ngati the reng nge mawni an duh lo vek a,mahse keimah in ka in tho mai ang ka ti laklawh tawh ka tia ti chuan coffee no khat ka va lam,Rs 10 kan pe mai chu a nghak tupa ngaihdan ali nilo nasa mai , ani Rs 30 lo niin,chutah ka kalpui ten an lo induhloh pawh kha alo awmhle mai,ka tan pawh a lawmawm hla mai ka ti rilru a…

Tichuan thlawhna lam pan chuan kan chhuak leh ta a, baidai baw harh an tih ang deuh in,bus achuan pawh chuan a nghet thei angber chuan ka in vuan tawh a. kan thlawhna chu aizawl ami ai kha chuan lo lian fe zawka ,mi za tel kan chuan ngei ka ring, airhostess pawh anlo tam suau suau khawp maia,t langmi hmel pawh a awm ve nghe nghe a han biak te poh kan chak viau na a,mahse ti leh lo mai the ang tiin ka insum leh ta zawk a. kan thut na tur ah kan han thuchu Tv te hi kan hma ah alo awmvek chu niin,chuatan earphone te min lo sem veka, kan thlawk tan leh ta a,tun ah chuan a vawikhatna ani tawh bik lo nen ka ngaihangam ve tawha. mahse ka bula thu mi ang em em kha chuan ka muthlu ngam lo thung. Eitur an lo sem a, a tui reuh bawksia,dawhnawn theih se kan ti khawp a,chuan thingpui an lo sem leha,bawnghnute, thingpuife,chini apack vek in an lo sem a ka la double leh vek a chupoh ka hawn duh vang ani…zanlam anih vang in pawnlam erawh athim vek a.hmuh theih a awmloh vangin vai film te chu ka en ve ta ringawt a.darkar chuang fe kan chuan hnu chuan Bangalore chu kan thleng ve ta a, Bus pawh alo ding nuala, tichuan min phur pheiin bungrua chu kan lo chang ve ta a. ka chuanpui te tan a tih sak theih hnuhnung ber tiin an bung rua lo lak pui chu ka tuma. ka bungrua chu alo chhuak hmasa pawl ah atela, tichuan ka lo lak chhuahpui zel a,ahnuhnung ber ah Lengpuia ka tawn thar ta chu alo chuaka.s awsaw ka bag chu ania mahse arit nia aw ti in min hrilh lawk a, mahse kei chuan engah vak ka ngailo.chutah le kan zawn alo thleng chu awlsam tak han khai kan tum chu alo rit khawp mai, ka zo der lo keimah zawk chu ka tlu a conveyor belt chuan bungraw zing ah min tawlh pui ve ta mai chu.mi nuih ka tiza ngang aniang vai ho pawh annui thu maia. kan han in siam fel zawh chuan anni chu ngai chang lo chuan ka in nawr chhuak ta a,ka hmanhmawh luat nge atawpna tan ka hma a kal vaipa ngalrek chu ka va nawr chu niin ,a thinrim hmel khawp mai a,kei chuan nuisang in sorry sir tiin ka kalsan a,ka hlau ve khawp mai kha chu,a palian ropui sia..ti chuan Taxi chu ka la a ,chetsual tam hma in tiin airport chu ka chhuahsan ta nghala. Tichuan kha mi ni ka thlawhna chuan hmasa ber ni zahthlak tak kha nuih tizatu alo nita ani….