Tuesday, May 24, 2011

INTERNET LAMA KA LENLUH THINNA TE

Khawvel changkanna zar ah kan mitthla phak ngai reng reng loh computer te chu ka han nei ve a,High School ka kal lai ami kha Computer kha ka hmuh hmasak ber na nia,ti chuan kum sawm poh ala ral lo tih in mahni dawhkan ah thu in,internet hmang in duh duh kan hmet chhuak ve ta der mai...
A hminga Enggineer zirtura phaia ka chhuk hian email poh hi ka la hrethiamlo ani ber,computer shutdown te chu ka thiam ve tawh na a,internet lam ah kha chuan Builungtawk ang hmak hi ka ni mia a.Mahse khang hunlai engmah selo kha ,thianpa Architech republic vengami Hriatpuia kan senior a awma ,ani khan min hrilh peih em ema,mahni in hai kuak na tham fe kha chu min hrilh ang,ani vang liau liau a khawvel thil changkanna lam te pawh hi ka thut hmun ah ka lo hre ve thei reng hi alawmawm hle ani..
Engvak chu ka ti loa,ka thiam hlei lo a,mahse tumlohna ram ah mahni a awm tak ah chuan internet hi ka hunawl hnawhkhatna mai bak ah ka hun khawhral tamna alo i ta der mai...chung ka hun hman tamna leh ka tlawh zin deuh deuh te kan tar lang ve mai mai teh ang

1.Misual Hei hi chu internet ka khawih apiang hian ka lut hmasaber ziah a,mizo Website awmzing ah chuan atha ber ti ila ka sawi sual awmlo e,ID te pawh ka nei ve nghe nghe a .An thu atha in,a enkawl tute fak awm tak anni.

2.Lawrkhawm hei pawh hi Mizo website ah chuan tha ber dawttu ka ti kei chuan,nitin ka lutaa,bengvarna atam hle,ID pawh ka nei ve a ,mahse ka hmang khat,Misual.com nena han khai khin in,a member te hi an in se lawk hloma,an innel in an in fiam na thei a,keini ang tan chuan lo inrawlh ve vak hi anuam lo thin a...An mahni chhungkaw chhung ami tan chuan a tha in aniuam khawp ang ka ring.

3.facebook hei hi chu saawi vak ngai awmlo e..hun awl hnawhkhatna tha,hun min ti neilo tu nuam bawksi ani ve tlat..

4.thezozamtimes Hei pawh hi ka lut ve fo,daily news anih na ang in,nikhat vawikhat luh hi atawk viau,a kham awm loh thei khawp...

5. vanglaini Mizo te nitin chanchinbu chhuak ah chuan ani hi an laktlak in tlawh aman hla bera.An update tha ber bawk..Thawhtan - inrinni hian chhiar tur min fah tha thei hle ani...

6.Asiantown Saptawng a inziak ah chuan he site hi ka tlawh ngun khawp mai.A thu post te leh video post te hi a thalai angrenga,funny tak tak atam bawk nen luh chu anuam ve theikhawp mai....

7.Goalindia Football lam ah chuan hemi hi atha in a huam zau ber a,ka lut zing ve khawp mai..

8.Zoin Hunawl ngahdeuh leh hman deuh tum hi chuan ka lut ve thin a,khi lam unau te hi belhchian andawl in an fakawm khawp mai, an thu te atha theia,chhiar amanhla thei khawp mai...hun ngah chuan lut ve ziah bawk...

9.Champhai mahni khaw chanchin chhiar na tur awmchhun ala ni hrih bawk a, thuthar a awm hi chuan ka hmaih ngai lo,mahse khawpkham lo khawp mai.A enkawl tu Pu Sangtea hi mimal tlawmngaihna a enkawl niin ka hria a,a khawpkham awm loh rual rual erawh chuan a fakawm in,a in pekna a ropui hle ani.

10.zofooty anni hi an la tharlam bawk a,mizo ziak sport lam ah chuan chhiar anmanhla theikhawp mai,a chang hian an update har deuh thin e tih loh ah chuan ha2...

A chunga mi te hi ka luhtamna deuh te annih vang in kan thai lang nuaih a,heng bak ah hian ahnuai ami te poh hi ka lut ve fo tho mai..

CNN
BBC
NTDV
Relticket
Thlawnaticket
inkhelhresult
fantasygame
film donload nan

Friday, May 13, 2011

ENDOSULFAN

Endosufan hi kum 1950 bawr chho vela tang khan Germany ah hman tanni in tun ah hian khawvel hmin hrang hrang sh ksnlo hmrlhrit chho ta a.A hming dsng ah chuan Thiodane an ti bawk a. Thlai te insect laka vennan an hmang ber a. Thlai tharchhuah chi hrang hrang 29 vel hi insect chi hrang hrang 60 chuang lak ah a veng himthei nia sawi ani. Heng wheat,cashew nut, thingpui,coffee china hmun ah te an uar hle a.Hmun thankhat ah phei chuan Thing ,thingnget lak vennan te pawh an hmang ani. Chemical Name 6,7,8,9,10,10- hexa chloro- 1,5,5a,6,9,9a- hexahydro – 6,9- methano- 2,4,3- benzodioxathiepine-3-oxide niin.A Chemical Formula chu C9H6Cl6O3 ani a. Mei (Fire) a man thei lo a, kan hmuh ang hian chemical chawhpawlh niin rannung thanan leh thlai te vennen a hman thin ani.american Sciencetist te sawi dan chuan kum 40 chuang kalta a hman an khap tak DDT ten en khan chemical lam ah chuan in ang thuak niin an sawi.


Endosulfan te hi rannung thahnan chen tha viau mahse a hmang tu mihring te tan pawh thatlohna tam taka lo nei ve reng tih hriatchhuah ni a.Uluk taka zir in engtiang chiah in nge mihring tan a leh kan channa boruak(environment) ah hian effect aneih tih te chhui chian niin chung a an hmuh t echu,A siam chhuah lai in emaw a hmanna hmun ah emaw te,lei boruak leh tui ah te leng vel in chung te chu a chakna(concentration) azir in hmun hla tak tak thlai china hmun mai ilo mihring chenna thleng in a lo thleng thei in a kum tel te pawh a hlauawm dan ngai reng in a awmthei ni a hriat ani a.Tui ah a in chiahzawp thei lo a khawilai mihring tui tlanah tea lo awm fuh chuan ran leh mihring ten eiin an chhiatpui thei ve bawk ani. Chmau ni lo entirnan vaihlo kha an chin lain he rannung thahna hlo hmanga lo enkawl anih chuan ahnu daih ah mihring in a zu fu nih chuan khami khu atang te pawh khan ala in kai chhawn theih bawk ani.
Endosulfan hian eng ak tak in nge effect mihring te ah chiang tak leh bik taka a thatlohna sawi mai tur te vang mahse,hun rei tak in awmchilh chuan hriatna thazam,kal,lung natna te bak ah cancer thlenga thlen thei a hriat ani a.A bik in nosen leh naupang ah a effect nasa hle ni ahriat niin,a hnuaia thlalk ho hi nopang endusalfan vanga natna(Victims) vei te thlalak thenkhat ani a,an khawngaih thlak hle ani


India ram chhung lam lo en dawn ila. Chumi hma in He pesticide hi athat lo hem avang in European Union, Australia(banned in 12 oct 2010) ,New Zealand(banned in jan 2009) te bak ah ram hrang hrang 63 chuang in hman an khap (banned) tawh a.mahse India ah hi chuan Kum 1980 chho atang khan la hman chhunzawm zel hrih ala ni.Tun ah phei chuan India ram a hman tur mai nilo in ram pawn ahman tur thleng ina a thawn chhauk tawh nghe nghe ani. A hming Endosulfan tih chu hming hrang hranga vuah in Thiamethoxam, Coregen, Imidacloprid te tiin litre khat hi Rs 700-3200 ten lei tur a awm ani.(A hnuai map alan ang hian kum 2007 kuma india ram hmun hrang hranga Endosufan an hman dan ania,kum 4 hnu ah hi chuan hei aia tam tur ah ngai tai la an khap si loh vang hian engzah tak ni ang maw)


Sawi tawh ang in India hi tun ah chuan khawvel a siam chhuak tu lian be rte zing ami alo ni t a a.A siam chuak tu company lian te chu
1. Excel Crop Care,
2. Hindustan Insecticides Limited
3. Coromandal Fertilizers
Kumkhat chhung in 4500tonnes vel india ram a hman tur bakah 4000tonnes vel rampawna thawn chhuah tur an siam thin ani.
India ram chhim lam Kerala a district pakhat Kasargod hi Endosulfan siamna hmun ni in,nopang lam ah effect anei nasa hle a,doctor tena n zir chian hnu in mipa tan chi thlahna lam ah te pawh harsatna nei niin an sawi a .The Pollution Control Board of the Government of Kerala chuan nikum 10 nov 2010atang kahn hman a khap ta a.amah erawh chu kumin thleng khan a siamna hi al awm a.Mi thahnem ngai te bak ak Politician te tlang in an do a,an beia hmanni khan a siamna pawh ti tawp tur in EU thut khawm khan thu tlukna siam ani nghe nghe ani…



Kan zoram ah hian Endosulfan hi kan hmang ve em tih erawh ka hre lo ,mahse a that loh zia hiin hrilh thar leh ila,kan ram hruaitu te pawh hian a that loh zia hria inkhap bur na dan te sian sela,MLTP act ai chuan kan chhawr tangkai ngei ang le…

Wednesday, May 11, 2011

KHUMFA (BEDBUGS)

Khumfa han ti ila chu a tam zawk hi chuan kan hre kher lo maithei..mahse Bedbugs han tih erawh hi chuan kan hre lar fu maithei. Tunlai huan ah chuan khumfa nei nih chu a zahthlak in a tawp thlak ah kan ngai tawh hial ang. Khumfa hi khawvel indopui II hma lam khan USA ah lo hmuh tawh niin,DDT hmang khan an lo do let ve mai thin.Indopui a zawh hnu khan hmun hrang hrang ah a lo darh chho ta zel a.mihring taksa,thawmhnaw leh ramsa thleng in a in kai darh theih ani.
Khumfa puitling te hi a an rawng chu asenuk (Reddish-brown) ni in,an pian hi a sawl a, an taksa dung zawng hi 4-5mm a sei te ni in a vang zawng hi 1.5-3mm te ani tlangpui bawk. A note keu hlim erawh hi chu an rawng hi eng(lighter) deuh zawk in an buang deuh thak a,an lo thanlen hnu in an rawng te hi ain thlak chho ve zel ani.



Khumfa te hi −10 °C (14.0 °F) ah ni nga chhung an dam thei a. −32 °C (−26 °F) ah erawh chuan 15mins vel an dam thei thung. 45 °C a lum ah te pawh an la dam thei thung bawk.Tin Carbon dioxide tamna hmun ah hian an khawsa rei theilo hle
Khumfa te hi thisen dawt thin insect (hematophagous)an ni a.Thisen lum eng thisen pawh an duh vek a.Thisen dawrttur dang an hmuh loh hian mihring te hi an bei mai thin ani. Zan thim ah an tawmkuk atang alo chhuak in mihring thisen chu lo dawt in an puar hnu ah an tawmkuk ah chuan an let leh mai thin a,thisen dawt miah lo pawh hian a note te hi thla 2 vel chu an dam in,a puitling tawh te phei chu kum khat te pawh an dam thei bawk.
Chi an in thlah pawh hian a pa(male) chuan a nu(female) pum chu titet in a serh chu a thun lut a,ti chuan anu pum chhung ah chuan a chi (sperm) chu thun in a nu chu alo rai ta thin ani.A chang phei chuan anu leh apa te chu inhai ve in apa leh pa lo in pawl tum te pawh an awm ve thin niin mi thiam te chuan an sawi


Khumfa sehna hnu hi taksa ah thosi te ang em em in a thak ve nghal vat loh avang leh zan muthilh laia min seh thin avang hian khumfa ka nei ve lo tih mai te pawh a awl hle. khumfa seh hian taksa ah lo bawl chhuak in alo sen a, rei lo te hnu ah a reh ve leh mai bawk a thak na lem lo ani..A nih I khum kil kar,dawhkan leh thuthleng,bang leh poster tar kar te kha han en thuak la.thil bal dum bet I hmu nual em a ..chutiang I hmu anih ngat chuan a khumfa chu hmu lo mah la i in ah khumfa an awm ngei ani tih pha hauh suh ang che..Khumfa te hi hmun biru tak2 ah an awm thiam em em a hmuh mai te hi an har hle mahse uluk taka en chuan khawimaw lai kil kar te ah te hian an lo awm khawm ve a,an tui te pawh alo awm nuaih thin ani…An mahni tak aiin an sulhnu atang in chhui leh hmuh an awl zawk.
Khumfa hi in a neih tawh chuan a za aza hi atihrem theih lo ti la kan sawisual thui awm lo e.Ram changkang ah te chuan damdawi leh chemical hmang in expert an ruaia khatiang kha keini ah chuan arem ve loh avang leh mahni thiam ang anga tihrem tum kan nih avang in thah mang hi anhar hle a ni.Insectkiller kan tih ang te leh eng spray emaw hmang in han kap pawh ni ila,an chau a ahnu ah chuan an harh leh thei tho ni (keimah ngei in ka test a Baygon insect kiler india siam hian ka kappa,atir chuan an chau nge an let ve tawpa mahse ahnu 10mins ah chuan an harh in an vak sawn leh tho..)khumfa te hi sawi taw hang in thah kim an hara,chemical han hman vak te hi mihrng te tan a tha mang bawk si lo..A nei tan chuan a manganthlak duh khawp thin mai??
Phai khawlum a Institution hostela awm thenkhat te hian Khumfa chu innei ve ngei ang ka ring,Thing khum ah hian an tam duh em2 a thah kim an har si,tuiso chial ten kei pawh hian kan leih a tir chuan reh ve mai mahse a hnu kar khat ah hia chuan an lo awm leh thin a.ka thianpa phei chuan min seh ka hre ngai chuang lo lo awm mai mai tehse tiin a that peih tawh lo hial a…Mattress te leh khum te hi uluk tak en kawl in, polythene a lukham poh pack vek hman hi atha khawp mai..mutbu kar a an awm tawh phei chuan an dinhmun atha hle..kan thawmhnaw hak lai kan dah te kha khum vela tang ahla thei ang ah ni se,akhat tawk a veh reng pawh atha hle…

(Vawin poh hian haw dawn tawh aruai ah k akhum chu ka laminate a ,matress te pawh thiat vek in tuiso in ka leih vek a chuan bedshhet pakhat in ka thuikhawm leh veka,rilru ah alolang ema ka post mai ani e....khumfa awmlohna ram Mizoram ah haw chak tawh e...)

Saturday, May 7, 2011

INKAWP



Ingaihzawnna chung chang ah hian engteh ual chu ni lemlo mah ila,ka mit leh beng a tunhnai a ka hriat hian mak ka ti a,ka vei riau a,awihawm loh ka ti bawk sia mahse a ni miau bawk si…..
A s tory chu hei hi a ni, Final year kan ni ve tawh vang in nikum lama architect tur a Bhutan a tanga lokal te chuan kan batch chu min rawn bel deuh chawta.An mahni rawn hruaitu nu te nen lam khan keini pawn kan lo buaipui ve a. Kan nula lo awmthar te pawh chuan u en in avai in koh dan tak in bhaya tiin min ko ve thin nghe nghe a mahse keiman ka duh loh vang in mi min koh dan pangai in mama tiin ka in koh tir a. class an tan a thla 2 em aliam hma chuan an zinga pakhat chuan hnamdang rampawn ami kan junior tho nen chuan an in ngaizawng nghal der maia.Tin, midang pahnih pawh chuan ngaihzawng an nei leh ta maia , an fel in min zahder em em tho a mahse rin ai tak khan an tuanrang hlom kha mak kan ti angreng a.
Ka sawi tumber a tir angaizawg nei hmasa ber nu hi a bialpa Dubai lama khawsa anni bawka sum hi an ngah niang,5 star hotel ah ngat chawlh leh weekend te an va hmang dun thina. .Hun aliama university exam a lo hnaih chuan kan senior Naga thenkhat pawh subj ba pe tur in an lo chhuk thla leh tana. Thla liam ta mai khan kan Lodge ah Mopin Arunachal ho hnam peng pakhat festival kan lawm a .Tah pawh chuan kan Junior hmeichhia te leh Naga pa kan senior te pawh chu an lo in hmel hriat chho ta a.Naga pa pawh hian engg zirlai ve tho khawhran ah ngaihzawng neiin a awma, ani pawh nikum lam tang tawh ina ava zin in kar chuang fe2 hotel lam ah hunt e pawh an hmang ve tho a. Tun thleng ina an la in ngaizawng renga..
Chutia Mopin kan hmanzawh atang zan thumna vel ah chuan hmeichhe ho chuan min rawn phone ka thianpa number chu min rawn dila, ka thawn ve maia ti chuan enge thleng ka hre chhunzawm lo…karliamta khan exam kan neih tawh vang in room ah lehkhazir in ka thu a.kan hmeichhe nu chu dar 2pm vel ah lokalin rei lo te a awma ,ka chhuak lawk dawn a tiin a kal leh maia. Tlai alo nih in IPL en tur in naga ho lodge a kan TV room chu ka pana.a opposite room chiah chu kan thianpa ber room chu ania a,tlailam dar nga nih chuan kawngka rawn ri rawk rawk a .anni pahnih hmeichhia Bhutan nu leh Naga kan senior chu an lo chhuak dun ta maia…Min rawn en a an nui vur vur ringawt a engmah phei chu an sawi lo ve ve a an kal chhuaka..
Ka ngaihtuah chhunzawma mak ka tih em em chu anni pahnih khan ngaihzawng annei ve ve a. chutah ngaizawng annei tih an in hre ve ve chunga fianrial hun an han hmang thei kha mak hi ka ti a.Lo in bia in phone ah te chuan lo inkawm se, thian ho zing ah pawh lo infiam bawrh bawrh se ka se thiam lutuk.mahse kar khat erh awrh chauh inhria,kawplai nei ve ve si in a fianrial hun an ahan hmang dun thei kha mak tihna ka nei a.
Hetiang nag mai mai hian a mi in ngaihzawnna hi kan lo lak ual au thin le….. Nupui pasal han innei ila khawlai khawi ilo kal hnu ah hian kan lo kawp tawh ten en hian chhungkua hian kan in pel suau suau mai anga rilru ah hian hunliamta hi alang uarh uarh duh mai awm mange aw ka ti…??
( He thu hi atak2 anih rualin mimimal chanchin han in ziah sak pawh ka inthiamlo angrenga mahse an hming engmah ka thailang chuang lo a pawi lo tur ah ngai ila.Mizo anni lo bawk a,he thuziak hi lo hmu pawh nise an hrethiam chuang lo ang ha2…..)