Thursday, December 9, 2010

TUIPUI RAL RAM NULA NEN

          
             
            Nipui khawlum huam huam kar ah ka chuanna rel  tlu tlu tluk tluk tlu tlu tluk tluk  ti rawh pawh chu horn ri ruai ruai ri chuan a ti zawi telh telh a, station lian lemlo tak ah chuan ‘chawlh ka mamawh e’ ti ni awm tak in a ding hmuk a. Keini pawh chuan chhuk zai chu ka rel ve ta a.Station bul mai ah chuan bus var chuan min lo nghak reng tawh mai a, kan han in thiar luh fel chuan kawngpui zau tak mai ah chuan kan kalna tur pan chuan kan tlan tan leh ta par par a.
            Kumtina kan lo tih thin dan in kan college a North East zirlai te chuan kan senior kal chhuak tur te pual in farewell program kan nei leh dawn a, chumi kan neihna tur lam Varkala Beach pan chuan kan kal mek ani. He beach hi lian lemtak lo nimahse, hnamdang ten south India lam ah chuan an tlawh ber ani nghe nghe a. Hemi tum hian kan thian dang te chu incharge anni a, keini erawh chuan a sum thawh lam chiah kan tum thung a. Mizo keimah chiah ka awm a, mi dang ho hi Naga leh Arunachal deuh vek anni a, kan zavai hian mi sawmnga bawr vel chu kan ni ngei ang le. Kan kalna tur hmun kan thlen chuan Hotel thlenna tur lam chu kan pan ding ta nghal a. Vanduaithlak tak nge lawmawm zawk kei leh ka thianpa chu kan leng ve ta tlat lo mai a, sum atam bawk a hotel hran ah thleng tur chuan min ti a, kan thlenna tur a bul lawk ah chuan kan in nghat ve ta nghal a. Tlai lam anih tawh avang in kan in dah fel hnu chuan tui cheng tur chuan kan chhuak ve nghal a..chaw te kan ei kham chuan kan thian te awmna hotel chungzawl ah chuan kan programme urhsun leh ngaihpawihmawh ber hun chu kan hmang a. Hemi hun ah hian infuihna te, lawmthu sawi nate, thilpek na ten hun kan hmang a. Chutia hun kan hman zawh chuan party te nau neih tur ani a. Kei lah pek chu lam ngaina ta lo fam chu ka thianpa be rawn in kan room lam ah ka chhoh tur thu ka hrilh a.
            Chutia kan room lam pan a ka kal chu mikhual dang chi hrang hrang avar adum anlo tam ve phian mai alo ni a. kan in bual fai mut kan tum chu muhil thei ta reng reng lo, inchung lama kan chho chu thutna nuam tak mai lo awm a. Thiante hun hmang pawh chu alo hmuh thei reng mai a. Ka room ah let thla leh in ka mp4 player leh ka thian tha ber mai ka guitar pawm  chuan inchung lam ah chuan ka thu ta a. Mahni tawk ah lung hi aleng ve thei khawp mai. Earphone a hla ngaithla pah a guitar perh in ka zai ve a,kan chawlh lai chuan ka hnung lam ah kut beng ri ka hria a. Kan hawi let meuh chuan Tuipui ral ram nula chu alo awm reng tawh chu niin kan hmu thut chu ka hamhaih khawp mai. A sam chu a buang nalh hle a. Kawr bah pan tak mai ha in jeans pawnfen chhing tawk tak feng in chapal simple deuh mai hi a bun a, kei lah pek chuan biakna chang  hre ta hek lo. Amah zawk chuan I zai thiam hle mai a te min han ti a, lawm tur nge min bawl pawh ka hre tawh bik lo. Ka bula thutna awl chu kan pawt hnai a ka bula thu tur chuan kan sawm ve rawih a, ani pawh chuan ka sawmna te pawmin alo thu  ve mai a. Tichuan sap tawng bah deuh nek nuk chuan a chanchin te chu kan zawt hmasa nel nual a, Ilonka niin Holland lam atanga a u mipa te inneih  thar hlim Honeymoon hmang rual in alo chho ve chu ani a, India ram hmun hrang hranga an kal tawh hnu in, kan in tawnna hmun chu an kal tawpna tur ni tawh in a hnu lawk ah chuan an ram ah haw tawh tur anni a. Ka chanchin kan sawi ve a, India  mi ka ni tih ka hrilh chu mak a ti ve tho mai, khawchhak lam pang mi ni  tur ah min lo ngai ngei ni tur ani, chutia Zoram lam chanchinte kan sawi lai mek chuan Beer in ve leh ve loh te min han zawt a, ka in theih thu ka hrilh chuan min hrethiam lawk tiin a kal ta daih a. A hnu lawk ah rawn let leh in Basket te rawn khaiin India ram chanchin ziahna bu chu a rawn zakzeh chho tat mai a. Chu Tourist Guide bu chu an en ngun tawh hle tih hriat tak hian a kawm vel te chu a hniar sung mai a. Mahse Mizoram awmna hmun kan keu thlen chuan alo la thar bal thung a, chutah ka ngaihtuahna a lo lang thut ah chuan ramdang mi te tan hian kan ram hian larna chhan tur hi a nei lo em ani tih kha a ni a. Mizoram awmna te an ziah bak ah thiam ang tawk chuan kan silh a, lo kal lo tur ani bawk nen kan sawi nuam khawp mai a, lokal te pawh a chak hmel khawp mai. Tichuan a Basket hawn atang chuan Beer ka la hmuh ngai reng reng loh han en mai Skol beer ai chuan atui ang tih a kawm atang pawh a hriat theih tur hi rawn hum chhuak. Hnial tum hek suh i, a tam bawk a inlam kan tan ta a. Kan ti ti chho zel a, kan in pawh zel bawk a. Kei lah chuan an ram inkhel thiam ka hriat ang ang hming te kan sawi chho a, Lu a lo hai chho tan nen kan in hnaih sawt hle mai, ho te te sawi pawn anui ta nghek nghek a, a chang leh min lo chum ti tih a, ka kai tan deuh hlek tawha, ka hmu nalh tulh tulh leh nghal a, mumang ram te pawh a ang hial in ka hria. Kan ti ti rei thawkhat aniang, kan thiante pawh chu an lo bang tawh a,tichuan chhuk thlak zai kan rel ta a, a kal hlei theilo chu kuah angai hial a.A room awmna lam ah chuan ka hruai phei a, A u te room nen chuan alo in thenawm chiaha, kawngka te kan han lut a. A basket khai te chu kan dah that sak hnu chuan, atuk a inhmuh leh tur a tiin chhuahsan mai kan tum a, chutah ka ban ah min chelh chuan chanlohkhana malsawmna kan ti dawn nge amah zawk chuan mi rawn fawp ta mai a, mak ka ti a, in rin ngaihna pawh ka hre lo, mahse kan in ngaituah harh a, kei pawh chuan duhthaw tak chuan ka lo chhanglet ve a, a room chu ka chhuahsan thei ta hram a.
            Ka tlenpui pa chuan min sawih harh a, lu hi ana rum rum a, tuiin ahal deuh huam huam bawk a, kan in phihfai zawh chuan ka thianpa chuan Breakfast tur min lak kep tawh thu leh nizan a ka awmna chu min zawt chhunzawm nghal zat a, ka thianpa Arunachal pa nen hian roommate kan nih avang in thu zep tit tet hi kan nei ngai lem lo a. Kei pawh chuan ka hun hman dan kan hrilh chuan keimah aiin a phur thar tih mai tur in hmuh ve aduh thu a sawi ta cheng a. Breakfast te kan ei zawh chuan thian te beach awmna lam pan chuan kan chhuak phei ve ta nghal a. Tiaupho ah chuan an lo awm teuh tawh a, a tar azur in an lo mu thluah hlawm a, a then te phei chu movie vela kan hmuh ang deuh in an lo mu kengkung bawk a, chutia kan kal lai mek chuan min ko thawm ka hria kan hawi chu, kan sir atang chuan ka thian-i chu a tui chen thuam a pawimawh chin khuh zo pha tawk hian kan lam panin alo kal mek hi alo ni a, ka thian chu kan kheuh zeuh a ni pawh chuan a hrethiam ve nghal mai a, kan bul alo thlen chuan kei in ti zei ta pek chuan nizan aiin ka hmu nalhin I hmeltha zawk daih mai kan lo tih khalha, ani pawh chuan sawi tur a hamhaih phah ve hle aniang, a ang zuaia thank you tih chiah a sawi a, anui ringawt a. A u te awmna lam kan kal pah chuan nizan kha I thin arim ang tih ka hlau lutuka ka ngaituah let leh in a ti a, kei lah pek chuan thinrim lo e, ka chak leh tawh zawk lutuk alawm ka lo tih san mai a, ka thianpa pawh chu a lo nui ve ringawt a. Tichuan inhmel hriat tawnna te kan neih hnu in in hmuh leh tiam in kan in kalsan  a. Kan thiante awmna lam chu kan va pawh phei ta a. Lunch te kan han ei zawh chuan zan lam a kan hun hman hnunhnung ber tur hmang turin tih tur te an  sem kual a. ka thianpa lah pek chuan a hrilh theih ang zawng zawng chu a hrilh tih mai tur ani a, min chhaih tan ta hlawma. Ka tih tur a an ruat pawh chu ti lo in I thiannu chu va kawm la ,kan lo awl ang che anga mahse zan hun hman na lam ah chuan ilo hruai ngei ngei angai ang an ti thung a. Aw pawh tih loh theih loh in min siam a kei pawh chuan ka kalsan ta hlawm a.Chumi tlai chuan Tuifinrait kam ah chuan kan pahnih chuan kan leng dun ta a. state changkang ve tak in a ramdang khualzinte hipna tur hmun atana an tih a ni bawk a  ahmun te pawh chu a nuam in  mahni ram a awm ve atan a it awm hle ani.
            Zan kan hun hman hun alo thlen chuan ka thiante hnena ka lo intiam tawh avang in, ka thian-i pawh chu kan hotel atang chuan ka hruaichhuak ve ta ngei a, Programme te kan hmang chho tan a hun ruatsa kan hman zawh chuan Request program an siam a, ahmasa ber atan tuber nge mawni chuan ni, ka thiannu nen chuan zai tur chuan min ti ta tlat mai, chutah ani pawh chu a zak ve ngei aniang a hawi chhuak tha ngam meuh lo. Guitar chu kan hum ven vawn a, hlasak tur a vang khawp mai. Ka thianpa chuan As long as you Love me tih kha rawn thlang leh pek tlat a, thian dang te ho lah an phur tawh nen, ti chuan kan pahnih chuan kan sa ta a, ani pawh chu rin ai tak chuan alo zai thiam khawp mai a,
I dont care who you are
Where youre from
What you did
As long as you love me
Who you are
Where youre from
Dont care what you did
As long as you love me
Every little thing that you have said and done
Feels like its deep within me
Doesnt really matter if youre on the run
It seems like were meant to be            
            tih lai vel phei kha chu,hmangaihna ram ah cheng lo mah ila sak chu nuam ve khawp mai. Programme chu a hit chho zel a, thiante thenkhat pawh chu an in chhaih tawh hlawm a, ka thiannu nen chuan in bekbawr in Hotel lam pan chuan kan chho dun ta a. A tuk kha kan haw hun a nih leh tawh mai si, keini lah kan in nel chho mek ni bawk si, am thiam taka hun hman chu ka tum ran a, dan ngaiin intur lam te kan in dun leh a, zirna lam te eng eng emaw kan sawi hnu chuan room lam ah kan in sawn thla a. A khum ah chuan insi rial in kan thu duna. A chang in kan in fawp leh vawng vawng zel a. Ka room a chhuksan chu ka tum zinga, tawngkam tha in min chelh ziah a, kei chuan ka tum lui duh lo bawk a. Zan a rei tak em avang chuan chhuk tum tak tak in kan in siam tana, mahse amah zawk chuan riak ve maila ,naktuk in haw hma in ka kaitho ang che a ti ta mauh mai. Awi karei tih mai rum rum a chak awm khawp mai, han hnial dawn khan pa lo ka ni ang tih kha ka hlau ve tho bawk si, ka hreh deuh rual rual in chakawm bawk si. A tawp ah chuan inthiamlo tak leh chak tak chung chuan tuipui ral ram nula tawih kiang ah chuan ka mu ve ta a.
            A tuk ah kan haw kawng ah lah chuan thiante chuan min fiam chhen mai a, mahse kan mu dun tih erawh ka thianpa lo chuan an hre chuang lo. A hnu kar tawp dawn ah chuan a hnen atang in mail ka dawnga, Karleh an haw hun anih tawh dawn avangin weekend hmanga lo phei tur in leh a sum sen ngai zawng zawng pawh aman atum tur thu min lo thawn a. A sawmna ang chuan a hun ruat ah chuan Rel station ah chuan min lo hmuak a, Taxi in kan hotel hman thiam lam chu kan pan ta a. A seat hnung ah chuan kan thu dun a, driver hmuh leh hmuh loh pawh kan dawn lo, kan nui, kan hlim a, kan in fawp bawk a. Hotel thlen chuan a mawihnai ah Room te chu ka han book ve na a, A tan tirh room service in min hruai luh bak kha ka lut leh ta lo. A roomah chuan ka in nghat tawp a. A u te pawh chuan tha tak in min be ve mai bawk a. Ni hnih leh zan thum chu mipa te duhthusam chuan hun kan hmang dun a, Khawi hmun hmun emaw ah chhun ah kan kal a, zan ah kan room hman thiam ah kan kir leh a, ei leh in lam lah duhthusam a tui in a mân a buai ngai lo in kan lam a, Damlai pialral kan chen hi ani ringawt mai. Class kal lai ka nih avang in ka haw san leh ta a.
            Thlawhna a haw tur an nih avang in kan awmna chu rel in an chhuahsan angai a, an haw ni alo thlen chuan kei pawh chuan ka hmuh hnuhnun ber tur a ngaiin kan khaw rel station ah chuan ka lo nghak ve a. Vai ho an phu suau suau a chu ti lai kar ah chuan kei chu ngawireng in ka thu a, hun kal tawh a kan hun hman te kan ngaituah kir neuh neuh a. Ka awmdan leh ka hun hman dan chu kei ngei pawn ka in thiam thei lo khawp a, a hun laiin nuam chu ti viau mah ila min kap tu hi a awm tlat mai a. Chutia ka in ngaituah muk lai chuan rel pawh chu alo thleng tan a, a rawn kiu ri ruai ruai tawh a, ka awmhmun te in siam rem in a rawn chuanna compartment lam chu ka pan a, ka thian I pawh chu a rawn in thuam nalh leh ngei mai,kawngka ah chuan lo dinga alo hawi kual nasa mai a. A bul ka va thlen chuan kan han in chibai a ,a seat awm na lam ah chuan kan lut phei a, A u te pawh chu an lo thu ve bawk a, AC a chuang annih avang chuan mi anlo la tlem khawp a. A piah deuh tuma la awm lohna lai ah chuan ah chuan kan in sawn phei a. Duhthaw tak in inhmu  tawh lo tur kan ni tih in hre reng chung chuan chu hun tawi te chu kan hmang a, tawngna hun a awmloa duhthaw leh thlahlel taka in kuah vawng vawng mai loh kha chu .Rel tlan tur chu ari leh ta ruai ruai a, tichuan basket te present min pe a ka chhuksan a, rel chu atawlh chak tulh tulh a, ani pawh alang te tulh tulh a, ti chuan an lan tawp thleng chuan ka thlir a, ani pawh chuan a ban a rawn vai ve lauh lauh bawk a. Vaiho ka bula awm ve ho chuan ka hau hian min lo en ve a, ka awmna lam chu Auto rickshaw chuan ka haw phei leh ta a. Room kan lut a ka thian pa chuan lo nui  vur vur chung chuan mei nei tak chuan min lo fiam nghal pang a. A thil min present te chu kan hawng a, amah nena kan beer in dun thin ang ngei mai chu a awm a, kan thlalak dun te chu alo printout a lo dah teuh bawk a. Han enmai chuan a khawhar thlak angreng hle mai, ka hmangaih ti dawn ila ani thei bawk si lo, thenkhat chuan ‘Love at first sight’ te pawh ani an ti hial mahna mahse kei chuan ka pawm thei chuang lo, mahse zep lo chuan ka ngaina in ka rilru chhungril chu a luah ve khawp mai.
            Ni aliama, hun aliam zel a, thla alo ni der mai. Internet lam atang ten kan la in be chhunzawm ve zeuh zeuh thin a, kum chanve dawn hnu chuan a reh vang vanga, alak atangin engmah chanchin hriatna ka nei lo a, kei lah in ka bepawp hlei thei bawk si lo, tichuan,hun enge maw chen hnu chuan a hnen atang in email ka dawnga ngaizawng   tawn thar thu leh tun ah phei chuan an chen dun thu thleng in a rawn sawi ta bawk a, a chin min rawn hrilh tur leh be tur a hun fian rial a neih loh tu te rawn sawiin, ama hman hun tur remchang sawiin hun a rawn tiama, chumi hun ah chuan kan in kawm dawn nia ati a. A hun alo thleng a,kei pawh chu phur fahran lo chuan laptop hma ah chuan ka thu ran a, a rawn online  ta ngei a, a chanchin eng eng emaw a rawn sawi a,min ngaih zia thu te, a rilru leh ngaituahna ka luah zia thu te min rawn hrilh ve nasa, hnamdang mize dang ramdang kan nih na chuan mi athliar hranglo thei si lo, chu kan pahnih inkar a eng a mah hma a harsatna awm chu a haibik loa, chuvang chuan ani pawn mi dang chu a nei ta a. Dem theih ani lo a, huat theih pawh ani lo ,in biak tawh lo te kan han rawt a, ti chuan kan hun hnuhnung ber tur atan kan in mangtha ta a. Kum aral hnu chuan rinloh tak in alak atang in mail ka dawng a, tah chuan a kawplai nen chuan an inneih thu alo ni a, thlalak te pawh arawn thawn tel a mahse en pawh ka en lo, lawmpuina ka thawn a chumi rual chuan keipawh chuan ka delete ve ta nghal a.
            Khang kan hun hman te kha kum tih tham aral leh ta, rilru ah chuan thi lo mahse inchhir chang ka ngah khawp mai, mi ke pen ruala pen a, khawvel indona kar a tel ve thei tura inbuatsaih tur in chhungten hmun hran ah min awmtir a, ti chung chuan kei lah chuan Pathian huat zawng chu sawi loh, chhungte an hriat atan pawh a zahpui awm khawp in ka lo awm chu ani si a. Bai dai baw harh an tih ang deuh in anih tur anih zawh tawh hnu ah ka inchhir leh a, mahse khua ala tlai lo e, hmalam huna tan chuan Mizo ka ni a ka Mizo pui ngei ka kawp tawh anga, chutih rual in Pathian huat zawng leh mawilo zawng in ka awmpui tawh lo ang tiin ka in siam fel ta a..
           



Monday, December 6, 2010

FINAL YEAR FINAL SEMESTER



wow.......time is going very fast....3yrs  was just like yesterday....from today onward i sat on the final semester class.....the past  3yr(ie 2007) i was in a 1yr Btech...my dream was to become a final year...today my dreams come true but still having another dreams and hope...I realize that, in our life no one never have a limit of dreams ...we are having more and more dreams and want...

some of my photo on the first day of 8th sem...
first Pic- some of my classmate
second Pic - Me and Anoop,during Mr sukur class
Third Pic - Me,sanju and Reejo

Wednesday, December 1, 2010

KUM 2010 LEH KEI

  
Tuna h hian zanlai ni tep tawh a engmah han tihtur em em ka hre lo a kan thai ve mai mai dawn anih hi
Kum2010 chu pathian kaih hruaina hnuai ah harsatna em em awm lo in kum tawplam kan lo hmang tan leh ta der tawh mai a.Hun ka hman dan te kan ngaihtuah a,a lang apau inthilsual han ti lo mah ila. abik in pathian ka hlat hle maia.Kumin chhung hian vawi 3 vel bak biakin kollam ah hian ka rap loa,College lam ah lah Evangelical union (EU) lam ah ka\a chawl tawp bawk a.Fianrial hun ka hmang tlem in Bible ka chhiar khat hle bawk


  Sawi dawn ila sawi tur atam lutuk,kum dang ngaih tuah in ka kum hman dan ah ka in thiam lem lo khawp mai.Mahse Hmangaihtu zarah eng harsatna em thleng l o in min la veng zel chu ania a lawmawm ngei mai.Kumthar lam atan hma lam hun tih fel vat ngai ani


  Kumin hian ka zin kual nasa angreng viau mai a.kal ngai lohna kal ka ngah hle abik im May thlatir khan Malabar Tour(North Kerala) neiin ka kal a .Thiante in  pali bak ah kannur lam ah mizo engg zirlaite ka han tlawh bawk a.hmuh ngailoh anih avang in nuam ve khawp mai..
 August thla Onam chawlh lai khan Arunachal student meet Pallakad a neih ka han chhim ve a. Tin,kotarakara ah Mizo meet vawi hnihna kannei bawk a.Hemi thla hian hun hlimawm tak ka hmang ani


 Sept thla laihawl alo thlen in kan college chuan All India Tour neiin Agra, Delhi,Shimla,Kulu,Manali leh Goa te kan fanga nuam ve duh khawp mai sum erawh kan seng nasa a chhungte lak ah a in thlahrun awm viau. Hemi tour chungchang hi chu remchang hmasa ah kan la ziak dawn nia kim chang zawk in..


Oct leh Nov thla hian class kal leh Exam kannei chho a mahni tawkah buai ve theih map map hle mai.hmanni lawk khan coimbatore leh Tirupur lam ah ka han zin zawk bawk a.Kal lam ah Rel General class ah mawipuia nen kan chho a ,haw lam ah Bus  in kan kal kuala.Palakkad atang KSRTC in kollam thleng kan haw chu mawng a kham duh hle...Tunah hi chuan exam kan zo aa,class kan la tan loa karleh ah Final Semester kan tan anga.Dam chuan Nakum may ah Engineer ka ni ve tawh ang he he he

Thursday, November 18, 2010

ISO (INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION)

                                                                                                       mama hnamte


ISO hi a hming ringawt hi chu kan hre fo tawh awm e.A lampum chu International Organisation for Standardization tih ani a.He pawl hi Khawvel ram hrang hrang 90 chuang in a , khawvel mi ten a in sumdawn tawnna tha leh bungraw  tha zawk kan neih theih nana pawl din ani a.India ram ai awh in he pawl ah hian BIS(Bureau of Indian Standards) chu a tel ave a.Sawrkar tanpuina leh puih na tel lo pawl ani.


ISO 9000 hi company ah chuan an hmang uar hle a,ISO 9000 zawm a thil siam te hi an rintlak in an tha hle ani.ISO 9000 hi series 5 ah then ani a,heng te hi an thil siamchhuah ten a Quality tha neih thei nana tih ani.Chung te chu-
ISO 9000
ISO 9001
ISO 9002
ISO 9003
ISO 9004



ISO 9000 hian thil siam chhuah,leh ahmanraw hman tur (selection) ah te,ISO duhthusam anih theih nan a kawhhmuhber ani.



ISO  9001 hian thil chi hrang hrang(element) 20 chuang a huam a,chung ah te chuan thilsiamtur duan(design), tihchangtlun(developement),siamchhuah(production),tangkaina hmuna dah(installation),leh a enkawl chhunzawm(sevicing) te a tel vek ani.Hre thil hi Industries mahnia designa siamchhuak te tan a pawimawh hle ani.



ISO 9002 ah hian thil chi hrang hrang 18 a awma,tin  production leh installation te  a huam tel bawk.ISO 9001 nen hian a in ang tep a,mahse design leh development a tel ve lo ani.



ISO 9003 hian chi hrang 12 neiin, alo endik(inspection)  leh lofiah(testing) te a huam ani



ISO 9004  hei ve thung hi chuan quality chungchang tihchian(assurance) leh enkawl (management) chung chang ah tanpuina leh kaihhruaina(guidelines) lam alo buaipui ani. 


 Heng achunga kan tarlan te element chi hrang 20 kan tih te chu heng ahnuai ami te hi ann ni-
1.Management Responsibilities
2.Quality system
3.Product Identification and Traceability
4.Inspection status
5.Inspection and Testing
6.Inspection Measuring and Test Equipments
7.Control of Non-conforming Products
8.Handling,Storage,Packaging and Delivery
9.Document Control
10.Quality Records
11.Training
12. Statistical Techniques
13.Internal Auditing
14.Contract Review
15.Purchasing
16.Process control
17.Purchaser supplied Product
18.Corrective action
19.Design Control
20.Servicing


ISO 9001 in a chunga kan tarlan chi 20 te khi ahuam kim vek a.
ISO 9002 in 1-18 te khi a huama
Iso 9003 in 1-12 te khi a huam tel bawk.....

Monday, July 19, 2010

TUNLAI CHU...

  • Khua a zawn in ni 3 a chhe ve tawh a, a ninawm lek lek zawk. Nihliap tihbo bawk si chuan.
  • Class kan tan na rei tawh mahse lehkha zir ahar hle..
  • Seminar buai in ka la buai. ka topic ' Vehicle Skid Control' tih chu min pawm sak hram.
  • Kerala lam ah Swine flu a lar thar angreng hle
  • Sum hmanna tur atam hle .
  • Anthur tui chhum tui in a tui thei hle.
  • Vai ho dilchhut lutuk hi a  ninawm thei hle bawk...

Saturday, June 12, 2010

KA HMANGAIH MANGTHA LE.



                                                                                       Mama hnamte
                                                                      Kollam.Kerala


Faifuk ri ka hriat rual chuan zana ka nun kawlbahra sen min thukphum chu ka la chhuaka,kawngka bula ka ipte hlui tawhtak a hrui pawh ah rei tawh avanga in hrualmum vek tawh chu ka la chhuaka,kawrpui ruam pan chuan ka  thianpa chu ka zui ve nghal a.
            Thingtlanga lama naupan lai hun hmang lo tan chuan hriatthiam har tak, mahse a taka chen tu tan chuan nunhlui ngaiawmtak a lo ni reng si.Thlasik a in tana Exampui kan han zo,Keini tan kha chuan zing atanga sava veh,Luikal,Pawl Tum,Thing tuai put kha kan hna pui ber chu a ni si.zing ah kan u te sava veh in kan zuia,Tlaizawng leh Chawngtlai chang in kana wma ,Chilim leh Tektek te an rawnkal changa kan han perh ve te chuan hlum sawmhnih pawh hmang ila fuh lo chang a tam,Tlaiberh,Kireuh chhawlhring an lo kal tawh kha chuan bengchheng siam lo tura tih kan nia,an han perh ri pawpa a tla ritawka phur takin kan char ta thina,hawna lo hun  chuan kan perhthlak ni lo mahse min ah hawn tir ve ziah thin.kan ute tel lo a,kan han veh kha chuan a hmul til eh hmuhzawh loh tih kha kan thupui ber chu a ni thin sia.kan vanneia lei ah kan han perhtlak hmasak ber chhungten ARPUI tui laia min aih sak ngat phei kha chu kan lo va in ngai ropui thin tak em.chhun lamah Sanghar leh Sakuh kawng zawng in kan buaia,Vaithang leh Thangthleng kam kan uar hle te kha a lo va hlimawm e,hawn ah saihlum kan hrual khawthima,chawei a lo huna chhung ten chaw ei laia MAS kawrthar  kan neih tur thu min hrilh meuh kha chuan,thiante hril thuai thuai kan chak  a ni a,chaw ei kan an khama nu ten mama ti min ko ruah rual in kawngpui kan thleng hman tawh thin.Dan ngai te bawk in kan khua ti nuam em em mai tu kan khaw chhunga tlang nuam taka awm ‘TLANGHUAN’ kan tih zawl cham duai phul in a bawm kha luk hmun ah chuan kan chhoa thla eng hnuai ah Sakeibuluah,Inbihruksiak,Thingthu indahhlatsiak kan han tih meuh kha chuan tin alo hun a,Tin diale tiin kan in thlaliam ta thina,in sil leh bual lemlo in kan in Rizai hnuaiah kan thawl lut leh thawr mai thin.He tiang reng reng hian kum kan hmang ral ta thin a ni a,ataka chen ve lo tu tan zawng a nawmna hi pawh phak a ni lo ang,khang hun te kha tun ah chuan nunhlui sawi a sawi a lo ngai vet a reng mai.
            Hemi ni pawh hian zing lam sava kan veha,chhun lam ah chuan tawlailir ke tur fartuah kung zawng in kan thian hoin kan chhuaka,kan vak darh ang reng hle,kei chu chutia keimaha ka kal lai chuan min ko thawm awmin ka hria a ka  aw hriat lam chu kan pana tumah ka hmu mai lo,apiah deuh ah chuan ka hre zel a ka pan zel a,tumah ka hmu chuang lo,thawm ri deuh huau te ka hriaa,maktak mai in,nakin ah chuan kan khaw hmawra tlang Tlangtlir chu ka lo thleng reng tawh mai a,ka thianten min rawn auh thawm pawh achu ka hre vuai vuaia chhan tumna reng ka nei lo,tlang chip ka thleng chu kan khua pawh chu a lo lang chiang hle mai a,Tlanghuan phei chu a chiang hle,chuta hmeichhe aw hian’Sanga ilo kal ka nghahhlel thin te lul nen ngati nge ilo kal duh tawh miah lo a,tun ah chuan ka kal ve a hun tawh a,ka kal san mai ang che kan khau I lo kal hun ah ka lo hmuak dawn che nia’tiin ka aw hriat than em em mai KIMI chuan min lo ti a’amah ka hmu thei silo kei chuan hmuh tumin ka aua ka vak kual vak vaka ka hmu thei miah lo mai a.chutah ka harh hlawla,ka room mate vaipa chu ka bul ah hlauh hmel em em in a lo dinga,kei lah ka thlan chaun min lo bual huh vek mai a,ka thianpa chuan I phun bual bual a I tal leh awrh awrh a ka ko ka ko che I harh thei bawk si lo a lo ti a.ka tha e ti in ka hrilh hnu chuan a mu leh mai a kei erawh ka har tulh tulh tawh mai si.

            Kimi hi tunge tih hi sawi kim dawn chuan a thui dawn lutuka a tlangpui chauh kan sawi the ang.Pawl sawm pahnih kan nih hian thingtlang khua atang a Aizawl khua a zir tur a lut ka nih a vang in Hostel ah ka awm a,a senior ber ka ni nghhe nghe a.A la kumtir bawka kan la in hre kim lo hle,Fun Night kan neih hmasak ber tur zan a ni a,kan phur tlang hle kan tan hnu lawk chuan hmeichhe lo lut thar pakhat chu introduction nei tur in an ko chhuak a,kan hmu chiah chu ka mit a la hle mai,lian lutuk a nilo a,pian nalh tak,ngo,sam dum sei hlap mai a tawng zawng te chuan a khabe phir leh biangsum te chu a lang chiang hle,a sawi zawh chuan kut an beng dur dur kei chuan enge a sawi pawh ka lo hre reng reng lo a,a hnu ah chuan ding chhuak tlang tur a request kan ni a,khw hmun khat kan lo ni reng mai ka lo hre lo a ni pawh chuan min hre hek lo.A hmel en chuan mi hausa chhungkua tih a hriat si mak ka ti em em mai a.ni te alo liam zel hnu chuan  apa hi kan khaw BDO a lo ni a,khuah a awm ngai bik lo a,kan lo in hre lo mai mai a lo ni a.kan chhungte hi chu an lo inpawh hle tih te ka hre zel a.Ka haw chhoh chang a thianten kan khaw BDO fanu chu a hmeltha lutuk,mahse khawdang ah a awm daih zel a ti amin hril thin chu a lo ni reng mai a.maktak mai in ka rilru ah hian a cham reng a,theinghilh ka tum pawh leh a har tulh tulh mai bawk si..Ka thian te ka hrilh leh hmangaihna khur ah i lut ve tan a nih chu min tih sak mai a,ngaizawng ka neih ngai lo leh hetiang lam ka buai pui teh chiam loh a vang hian mak te pawh an ti letling hial a.
            Ka awmdan chu ka hre thiam lo hle,zirna erawh tih buai tir loh hram ka tum a vang in ka tang ve hle taksa pawn hmuh thei in a tuar renga,Selection Test kan neih tawp dawn tawh lam ah chuan rin lo takin amah zawk chuan ka ruala haw a tum thu min hril a,Tum lawk ang chuan kan haw tlang ta ngei mai sumo ah a hmasaber ah kan thu a,kan hnung ah chuan kan khaw dawrkai hlun Pu Muka tih loh chu hriat vak ka nei lo.Kawng laklawh ah chuan kan chuanna motor chuan khawl lamah fel lohna a nei tat lat mai,motor chanchin ka hriat loh a vang in a enge chhia chu ka hre lo,mahse a part mil motor lokal a awm hun hun chu nghah a ngai a.kan chhuka kan khaw lam tlan chu kan lo pawng nghah ta tawp mai a,Kimi chu ka sawmna ang in tui luang ri heuh heuh bula lung chung ah chuan kan thu tlang a,min hmuthei veka kan sawi erawh chu tuman an hre lo thung,kei chuan urhsun tak a ka rilru awm te leh ka sawi duh awm ang zawng zawng chu bah nuaih chuan ka hrilh ta veka.ani chu hnuai lam a kun tlat a,a kut chu a khal niap niap a,a sam chu a uai thla hniang a thli chuan a chal sam chu a chhem leng siau siaua.chutah a chalsam chu a beng ah zep chho a,min rawn melh chung in,Sang,I ti tak taka maw?a rawn ti a.kei chuan ti tak tak e,enge i mi chhanna tur chu? tiin kan zawt let ve nghala,mahse min chhan hma in motor chu a part an lo thlak fel vek tawh a,kal a lo hun tawh reng a lo ni a,Kimi chuan,a nihSsang tunah chuan ka chhang hrih lo mai ang che ka lo in ngaituah ve anga remchang hmasa ber ah rawn leng la kan sawi dun dawn nia atia.kan zin kawng chu kan tan leh ta a,a hla deuh bawka a muthlu a bu lap lap a,kei chuan keimah min rawn ngheng turin ka pawt phei a,a ni pawh chuan min rawn ngheng ve rial bawk a.

                        Chawlhni tlai ah chuan an in lam pan chuan phur ru tak si hreh deuh bawk si chuan ka va phei ta ngei a,an in ka lut chu a nu leh pa te chu an lo fel hle maia,an hausa a nih tihchu zep rual a ni lo,Kimi chu a nu chuan an au a room atang chuan a rawn chhuak a nuisang chung chuan I rawn kal har lutuka,a thulh ta emaw ka lo ti a tih pah chuan ka hma zawn ah tak chuan a rawn thu a,an in ah kahhran committee an lo neih dawn a vang in TLANGHUAN ah chuan kan chho dun ta a.A hnen ah chuan kan tetlaia zan tin deuh thaw a kan kal thin thu leh kan infiamna thin chi hrang hrang te chu kan hril ve a,thian te leh hmelhriat ho te pawh hmuh tur an awm ve a,Naupang Lehkhachaih chaih pawh an te teng tung a,chung kar ah chuan ui bauh ri pawh a awm leh zauh thin.Tlanghuan chu an lo chei nasa tawh hle mai a,thutna nen a hma ai chuan alo nuam tawh hlea,thutna chhak ber chu kan pan ding nghala,chhak lam hawi chuan kan thu a,Vautlang pawh ni chuan a chuan chiang hle mai a,a bul thut a kan khaw bul lui lin ve ber  Bunglui pawh chu a lang paw ruih mai bawk a.kan thlang Sirkam kung ah chuan Valpui rual pawh chu an kat sup sup a.Chutah kei bawk chuan kan sawi tan leh a,I sawi hun ti ni awm takin ka ngawi ta hmaka,a ni chuan uluk fa hran hian,’Sang I thu sawi zawng zawng hi ka ring a,ka pawma,kei pawh hian ka hmangaih in ka duh che a sin,Aw tliang no nalh tk hian a rawn ti a kei chuan ka kut chu a dar ah kuah pah in,zawi te in,Kimi ka lawm e ka ti sap a,kan nui dun ringawta,tlai Ni pawh a liam dawn tawh a vang in haw zai kan rel ve a,in kai rial chung in ka haw ve ta a.
            Kumtawp exam tur pawh chuan kan inbuatsaih nasa tawh hle a,kan inngaizawng tih hi hria an awm nual a,ka nu leh pa ngei pawh keimah ngeiin ka hrilha,zirna ti buai lo turin min chah ngun bera,tan pawh ka tan phah hle.Exam kan zawh chuan ani chu MBBS tih a tum a vangin haw loh a tuma,kei chu zirchhoh tlang ka tum a vangin kan khaw lam ah chuan ka haw chho sana.ka pa hi sawrkar hnathawk ni mahse pa taima,kohhran leh khawtlanga in hmang tak a ni a,ka nu hian a thlawp hneh em em mai bawka,Serthlum huan leh Dil kan nei bawk a,ka thawk khat hhle thung.ka haw chho chuan hnathawh hun lai tak a ni bawk a,Huan ah leh ka Dilah nen ka buai ve hle mai a,ka nu phei chuan min fak ve thei hle nghenghe a,thlakhat lai ka awm hnu chuan,ka dil kal haw chu ka nu chuan naktuk ah in result a chhuak dawn a lo ti a.a tuk ah chuan phur tak leh hreh tak chung in result min hrilh hun chu ka lo nghak a,rin ang ngei in ka lo pass ve bawk a,kei ai miahin ka chhungte an olawm a mawni tih mai tur ani a,min lawmpui tu pawh an tam khawp mai.
            Karkhat hnua ah pawh chuan ka Thiani pawh chu a rawn haw chho ve a,tlai khat chu kan in ah a rawn kala,a pass lawm an tum a,Chet vel pui tur in min rawn sawm a,kan chhung chuan kal tur chuan kan in buatsaiaha.A ni a lo thlen chuan zing a tang in ka buai ve hle a,amah nen in kawmna pawh kan ngah phah viau bawka,a nu lah in tawngkam mei nei deuh deuh in min fiam zauh zauh bawka,a zualpui kan zawh hnu chuan in thlak turin haw phei ka tum a,a ni pawh chu ka rual chuan a lo kal ve a,kawng lak ah ka chung te kan tawk a,in ah tumah an lo awm tawh lo a.tichuan ka in bual a,ka rooma inthlak turin ka lut a,a ni pawh chu ka ko phei vea,atan a ka tih ka thil pek tur uluk taka ka fun chu ka pe a,a lawm der thiam ngei mai,chutah ka khum a thu tur in ka pawt thu a beisei nei ni awm takin  a rawn melha,kei chuan a lama kun hnai in duhthawh takin a hmui no nalh tak chu ka zuk fawp ta vang vang a,a ni pawh chuan min chhang let ve bawka.a pass A ni chu ruai nen hlim tak in kan hmang a.


            Ka Patea Delhi a awm chuan an awmna lam a zir zawmturin min rawn ti a,ka chhukthlak hma zan chuan an in ah chuan ka va lenga,ti chuan an thlanglam verandah ah chuan kan thu dun ah sawi tur a vang dun hle mai,a tuk lawka kal tur ka ni tih chu rilru ah a awm ran bawksi.Zan rei lam a ni tawh a chhung te pawh an mu kim tawh haw kan tum a,ani lah a mittui a parawl kuang mai si,hnem dan ka thiam si lo,ka awm ah chuan a rawn bei thlawpa,chutah a mittui chu dan rual lo in a sur in a rawn sur a’a bianga luang ngiai ngiai chu kan kut chuan kan hru hula,a hnu ah chuan a rawn pangai ve leh ta a.a ni chuan,’Sanga a mak ka ti ka lung aleng lawk ngawt mai,in hmu tawh lo tur a hriatna te ka nei rum rum a,ka ngai lawk riau che nia’ arawn ti a,kei chuan chutiangin ngaituah suh kan in hmu leh dawn a lawm ka ti a,nghet takin ka pawm zual sauah a.ka kal dawn chuan ,ka ban ah min kai a,a room ah chuan min hruai lut a,thawmdimtakin a thawmhnaw khaina kara athil dah chu la chhuak in min pek pah chuan he thil hi i awmna apiang ah dahla,I en a piang in ka hmangaih reng che tih hi ilo hrereng thin dawn ni a a ti.In thlahna hnhnung ber atan hun tawite khamawm lo tak chu a room ah chuan kan hmang a kan in mangtha ta a.
            Kum a vei dawna,ka final exam pawh ka exam chin chu ka titha hle.Kimi pawh a zirtum tak chu a zira,hostel a awm ve bawk a vang in kan in be khat hle lehkha erawh kan in thawn zing hle thung.Kan in biak fuh tawh hi chuan kan in ngaih zia thu bak hi a leng lo a ni ber.Ka exam bawr hian Kimi lehkha ka dawn lohna a rei tawh hlea,kan in phone lohna pawh rei tawh tak a ni.Ka ngai te a tha lo rum rum a,mumang ah lah ka hmu leh zauh thin bawk si.Kar khat hnu ka exam ka zawh hnu chuan ka pate a te nupa chuan Hostel atang in min rawn hruai chhuak a,ka in thlak fel hnu chuan,ka pate a chuan’Sanga a thiannu Kimi kha hei thlakhat dawn lai a damlo tawha,a natna hi an hre mai thei lo a,phai lam pawh an rawn chhuk thla a,tih ngaihna an hriat loh a vang in Aizawl ah an kir leha tun ah an awm mek a,hmuh che a chak lutuk a an rawn phone reng a,amah a harhtha bawka i exam zawh hi kan lo nghak a,tunah pawh tlai a thlawhna a i haw na tur leh mamawh tur awm chu kan lo ti fel vek tawh ahan haw nghal mai ta che,ngaituah awm lutuk chu a ni lo a,mahse a hmu chak e mai che a’a ti a,ka hlauthawn ang ngei in thil a awmni tih ka hria a,mahsde buai anga lan ka duh lo a,pangai tak in ka awm hram hram a Delhi chu ka chhuahsan ta a.
            Lengpui ka thleng chu ka pa te leh Kimi Pate a chuan min lo hmuak a,hlim tak in min lo in dawngsawng a,Kimi chanchin ka zawh chuan a tha tawh lutuk e ti in min chhang maia mahse enge maw awmin ka hre tlata ngaih athalo ru hle.Kanin thlak fel hnu chuan ka Pa chu ka bul ah rawn thu in zawi muang deuh in.Mama Kimi chu tukin khan nghak hman lo che in i hmng lam chung zel in a kal liam a sin,a ruang pawh kan khaw panin an phur mek a,tunah hian kei ni pawh a rang lam hawn kan tun dawn nia tiin min hrilha,kha thu kan hria kha chu ka awmdan hi ka hre thiam lo ka pik mup mup mai a, ka  a vek mai bawk si,tichuan  kan khaw lam pan chuan kan chhuak nghal a,kawng tluan chuan amah nen a kan hun hman dan te,kan haw dun tum te ka ngaihtuah a,an in a kan in kawm hnuhnun ber zan a in hmuh tawhloh a rin thu a asawi te kha ka hre chhuak run rum a,mittui hi a tla lo thei lo.An vui dawn ni zing ah khua kan thleng a in ka lut a,ka Nute an lo awm a min hnem an tum hram hram a artui te min hip tir,ka chau deuh bawk a niang ka lo chhing seka.ka nu in min rawn ko a,Kimi te in lam kal tur chuan kan chhuak phei ta,ka thiante ho in min kal pui bawk a,ke pen khat pen pawh har tak a ni.An in mual kan thleng phei tih ah chuan zairi chu a hriat thei a,kan hnaih zel a,an in a lang thei ta. Parachute  var an lo zara ,mi an lo tam em em mai a,motor ding pawh a tam hle mai,Kimi thlalak an lo tar chu ka va hmuh chuan Hostela kan awm laia an mahni camera ngei mai a ka thlalak sak tih ka hre thei a,a in kawngka kan lut chu mi an lo thu thup a,chutah a pain,Sanga,Kimi a awm tawh lo,a kal liam toh,tiin min lo kuah a mittui a rawn sur nasa tan hle,chutah an in thlang lam ah chuan kan lut thla amah nena kan hun hman na hnuhnun ber zan a room chin ah ngei chuan an lo thu bial laih a,chutah a nu in min lo hmu aw rual chhuah meuh in,Kimi sanga a lo thlen tawh a sin lo chhawn ta che,keini chuan kan chhawn thiamlo ti a an tah meuh chuan chhung khat te ho pawh an rita chuah chuah mai,zai a tawpa tapri in a chhunzawm,mitin mai chuan min en vek mai hian ka hria a,chutah a ruang an dahna khum ah chuan kan thu a ahmel kan en chu,a hmelthatngai in a la tha a,mahse lungtum ang mai a ni tawh amut ngai in a mu reng a,a biang kan khawih a a lo vawt thlerh tawha,pangti lumna reng a nei tawh lo,a nui hmel lah hmuh tur awm hek lo,ngawi reng ai ka en reng ringawt a.Vui a lo hun chuan chu Kuang rapawmtak mai ah hchuan kimi ka hmangaih leh ka tan a engkima engkim a mah hmuh ka chak em em chu an suan lut mek a,kum chuang kan in hmu toh lo a,chutah darkat khat awrh kan in hmu a,biak thei a ni lo,chuan he khawvel ah hmu leh tawh lo turin kan in then  alo tul ta reng si,thlalak a zo thlanmual pan chuan kan kal a,pastorin thlahna thu tawi asawi zawh chuan,a kuang cu thlankhur thuk taka ah chuan an thlak mek a,en a va han har tak em? Mittui hi dan rual ani lo,ka tan chuan khawvel hi hnim hnuih in ahriata ,ka ngaizawng neih hmasak ber leh hmangaihna ka hlan hmasak betrin min boral san ta si,ti chuan a tan a ka tih theih hnuhnungber tur atan leivung chu thamin’Kimi Ka hmangaih mangtha le’ tiin thlan khur ah chuan ka theh thla a.
            Ka mumang a aw min kotu ni a ka hriat Kimi nena kan in kar chu kha ti kha a ni a,min boral san atang in kumhnih a liam dawn der tawh mai,vawin hi kan khaw lama a lung an phun hun tur a lo ni reng mai a,chuvang te pawh chu a ni maahna k amang lala a in lar ni,Tin min boralsan atang khan ka hmun ngainat em em thin Tlanghuan chu vawikhatmah ka tlawh leh tawh loa,a chhanpawh Hmangaihna min hlanna hmun a nia,ka tan chuan tahna ti tam tu ah ka ngai a,kal ka tum lo,Mahse a thlarau chuan min lo nghak reng thin a lo ni si a.Ka tho a kanin phih fai a,chutah ka room bang a ka tar,an in a kan in hmuh tawp zana min pek,kan pahnih a kan thlalak,uluk taka frame a chhung a a ma hawrawp ngeia in ziak’ka thawk tawp thleng in ka hmangaih reng ang che’ tih chu uluk tak in kan chhiar nawn leh a kei pawh chaun zawi sdapin”ka Hmangaih Mangtha le”tiin kan hlimlaini tawite chu mittla reng chung chuan ka phun sep a.



Saturday, May 15, 2010

Aizawl - Aizwal



Hmanni deuh khat ka malayalee (Kerala mi cheng te sawina) thianpa nen chuan thil lam dan te eng eng emaw kan sawi duna. An tawng Malayalam ran zia leh anlam dan mak ka tih zia te sawi a, Entirnan  ‘Kalapakadda’ tih te hi anni lam dan chuan ‘kalapakra’ tih ang in an lam daiha, ’Chinakadda’ pawh ‘chinakara’ an ti a. ‘zh’ te hi ‘rh’ ang lek lek in an lam a. ‘Kazhikode’ te poh ‘Karhikode’ ti ang in an lama. Tin ‘nj’ hi ‘ng’ kan lam ang lek lek in an lam ri bawk a, ‘Kanji’ te pawh ‘kangi’ ti ang deuh hlek in an lam bawk a. An thluk dan diktak ang tur hi chuan kan Lei(tongue) hi kan hmang thiamlo ani ber. Tichuan Mizo Tawng kan in hrilh ve a, Thumal pakhat in awmzia anei tam zia te ka sawi a, ‘Aw’ hi ‘o’ ang in lam la ka ti a. Ti chuan Aizawl chu Aizol ti ang in lam tur ka ti a. Chutia kan titi mawlh mawlh lai chuan Delhi mi hi lokal ve in Aizawl a ni lo, Aizwal alawm rawn ti ta tlat a. Kei chuan Aizwal hi hawrawp diklo ani a, Aizawl tur a ni, tun hnai ah mi then khat in a awlsam zawng in ‘ijol’ ti ten an ziak ve bawk a. mahse tuman Aizwal tiin kan sawi ngailo ka ti a. Delhi vaipa chuan kan tette tang kan zirlaibu ah pawh Aizwal tih vek ania, Kan ziah na ah pawh chutiang hlir chuan kan ziak tho lawm, Aizawl pawh nise Aizwal ka ti tho ang ati ta tlat mai a. Tlem a tlem ah kan in chhang thinur thelh a. Mahse kan in ngaihtuah a tetlai atanga zirlaibu a an lo zir ngheh tawh ani miau a a mah thiam loh ni lo in a Lehkhabu buatsaitute zawk ani tiin ka  ngaihtuah ta zawk a.
                Zirlaibu chauh nilo in, lehkhabu hrang hrang ah pawh hian Aizwal tih hi an ziahdan tlanglawn ani teh tak a, kan ‘zawl’ kha vai ho chuan ‘zwal’ tiin min thlak sak der tawh alo ni reng mai tih ka thianpa thusawi tang chuan ka hrechhuak thara, kan khawpui ber mai hnamdang ho in anilo hlir mai a min ziahsak hi in ngaihdan le? Ka rilru a thil lo awm thar pakhat chu Nikum lam khan engemaw thu ziak diklo zirlaibu ah a awm avang khan Pawl pakhat chuan hnamtan tiin lehkhabu kha mipui hriat ah an hal kha ani a. Khang mi te khan History pawh nilo tunhuna kan Khawpui hming diklo a min ziahsak fo hi, a ziaktute emaw hnamdang ho hriat ah hian kan duhlo ani. Hetiang hi a diklo ani tiin an hal ve ngam a ngem le… Nge ‘mahni venga sakei, mi venga Arpui’ an tih ang hian Pawr ngamna chin an nei zawk ang le? Hma la tu an awm loh chuan AIZAWL hi ala AIZWAL dawn tlat ..

Friday, March 19, 2010

WIND ENERGY.....


Mama hnamte
Wind (thli) kan tih mai hi boruak chetvel na ti pawh in a sawithei bawk a, he thli hmang hian kawlphetha a siam thei ani tih chu kan hre fur hlawma amah erawh chu kan ram ah hian hetiang ang hmang a current siam chuah na chu sawitur kan hre lutuk awm lo e. Engpawh nise, engtin nge thli hi a lo in siama,chung thli hmang tangkai tur chuan khawi hmun te nge pawimawh tih a tlangpui in lo sawi dawn ila.
Ni (sun) in kan awmna lei alo chhun hian, chu ni zung lum chuan equator chu a rawn chhun a, chutia a rawn chhun chuan boruak chu alo lum a,amukna pawh alo tlem sawt a, alo zang ta bawk a, poles lam boruak te chu a chhun ve vak loh avang in alo vawt in a rit em em maia, chung boruak vawt te chuan boruak lum leh zang zawk te chu an awmna rawn luahlan tum in an rawn nek ta, chumi boruak chevel chu thli kan tih hi alo nita ania.Thli lo awmna chhan ber chu ni zung chakna ti ila kan sawi sual awm lo e.
Sap ho in a Local Wind an tih mai, thli thaw pangai, mizo in a chhemdam thli kan tih ang hi phaizawl hmunah leh tlangram hmun ah te a in siam chawp ve theia chu a in siam dan chu lo thlir leh lawk ila- Tuifinriat hmun zau tak leh a bul vela khawmual te chu ni chuan a chhun a,t ui ai in lei chu alo lum hma a, a hma a kan sawi ang bawk in tui finriat boruak vawt zawk te chuan khawmual lam aboruak lum leh zang zawk te chu lo nek sawn in thli thaw alo awm ta thin a.Chhun lam ah thli chu tuifinriat lam a tangin khawmual lam ah alo thaw ta thin a, zan alo nih in khawmual lum chu tuifinriat tui aiin alo dai hma zawk a, tichuan thli chu lei lam atang in tui lam ah a thaw let ve leh thung thin. Chutiang bawk intlang leh phairuam hmun ah te pawh thli thaw alo in siam thei a. Chhun alo nih in tlangsang lam te chu alo lum hma a, ruam lam boruak vawt te avang chuan thli thaw alo awm ve bawk thin ani, chutiang bawk in zan lam ah pawh thli alo thaw veleh bawk.
Kan awmna lei in ni zung (radiation) a dawn za a pahnih (2%) hi kinetic energy (energy of motion) ah a in let a. Chung zinga za a sawmthum (30%) te chu kan awmna lei ataga 1000m (1Km) huamchin a sang ah a che vel a. Thli lo thaw hi khawl hmang a mechanical energy let in, electric siam nan an lo hmang ta thin a ni. He electric lo in siam dan hi Wind Mill te an ti bawk. Thli lo thaw chu chu wind mill tla chu alo ti vira , chumi vir hmang chuan generator rotor chu ti vir in current alo insiam ta thin ani. Thli thaw te hi chak chang leh muan chang a awm thin avang in, thli thaw alo tlem huna pawh a generator chhunga rotor chu a chakdan ngaia (constant speed) a vir reng thei nan step up transmission te dah tel angai ve bawk.
India ram ah pawh Wind Mill hi an uar chho tawh hle mai a, tun ah hian khawvela Wind Energy field ah hian pa nga na ani mek a, Tirunelvelli distric Tamil Nadu ah hian a tam ber a (bus a kal chuan Nagergoil bul lawk ah kangpui sir mai ah ani a ropui tham in an vir mup mup reng ani..) 10800MW vel an pe chhuak thei ani.
Wind Mill hmang a current asiam chhuah tam thei zawng hi a hnuai a mi te ah hian a in nghat a-
· Thli thawt chak dan a zir in
· Thli in a thla chhemvir area a zir in
· A khawl in a hna thawh that dan (efficiency) a zir in
India rama thli thaw te hi darkar khat a 5km atang a 20km (5km/hr – 20km/hr) vel a chaka thaw an ni tlangpui a, north east lam bikah hian 5 km/hr vela chak thli thaw hi kan dawng tlangpui bawk.Thli thaw hi a san pawh leh achak ve telh telh a,kan awmna lei atang a 10mts vela sang ah chuan kan thli thaw dawn hi za a sawmhnih atang a sawmhnih panga (20%-25%) vel in a pung thei a , 60m vel a sang ah chuan 30%-60% vel lai in a a chak thei thung.l
Wind mill kan tih mai hian a huam zau thei hle a, Midle age hunlai atnag tawh khan an lo hmang tan daih tawh a, tuichhunchuaah atanga tui khai chhuah nan te pawh an lo hmang dai tawh thin ani. Thli hmanga electric siamdan hi a hming ah-Wind Energy conversion System (WECS), aerogenerators, Wind turbine generator emaw wind turbine te pawh an ti bawk. Wind Turbine khawl dinna tur a thil ngaituah hmasak ngai tamtak a awm a,chung zinga a pawimawh zual deuh chu lo sawi dawn I la-
· Kumtluana thla thaw chak dan-wind turbine hmanga a power siam chhuah chu thli,wind mill thla vir ah khan a in nghat nasa hle a, kumtluan deuh thaw a thli thawt that na hmun kha a pawimawh hle a ni.
· Thli thaw chu ngil tak leh hahdam taka thaw (stream and gentle flow) na thei ngei se,awmze neilo a thawtna (turbulent flow) ah chuan dah loh a tha.
· WECS kan dah na hmun tur chu, thlang chhip ah tah ni lo, a bul hnai ah, mahse hmun awih lutuk thli lo dawngsawng ah a nitur ani lo. Hetiang hmun ah hian thli thaw hi ngil tak (Horizontal) in a thaw lo thin a, Wind Turbine thla tha taka vir tur chuan a thla leh thli thaw kha a in perpendicular tur ani. Hmun sanga kan dah pawh leh thli thaw a dawngsawng tam dawn ani.
· WECS kan bunna hmun chu lei nghet tha tak ani tur ani a,a bul hnai 3km bial ah thli thaw tibuai thei thil awm lo se duhthu sam ani.
Heng a chunga kan rawn tih lan te hi wind mill din dawn angaituah leh hriat tur hmasa pawimawh zual deuh te a ni a, ziak vek dawn ila ayam in expression leh equations ziah lan ngai te a tam dawn bawk si a, mitin in kan hriat thiam thei zawng in kan han kailek ta mai a. Atul chuan a aia chiang leh kim zawk in kan la tilang leh dawn nia.

Saturday, January 16, 2010